Bakımın Terk Edilmesi Nedir?

Paylaş

Bakımın terk edilmesi (İngilizce: abandonment of care), sağlık hizmetleri bağlamında ciddi etik ve hukuki sonuçları olan bir durumdur. Tıbbi ve hukuki literatürde bu terim, bir sağlık hizmeti sağlayıcısının, genellikle bir doktorun veya hemşirenin, hastaya bakım sağlamayı haksız bir şekilde durdurması olarak tanımlanır. Daha geniş bir perspektiften bakıldığında, bakımın terk edilmesi, hastanın rızası veya bilgisi olmadan ya da hasta hâlâ bakıma ihtiyaç duyarken yeterli bildirim yapılmadan bakımın tek taraflı olarak sonlandırılması anlamına gelir. 

Bu makalede, bakımın terk edilmesi kavramı, hukuki ve etik boyutlarıyla ele alınacak ve Türkiye bağlamında değerlendirilecektir.

Bakımın Terk Edilmesinin Tanımı ve Kapsamı

Bakımın terk edilmesi, sağlık hizmeti sunan bir profesyonelin, hasta ile kurulan bakım ilişkisini aniden ve gerekçesiz bir şekilde sonlandırması durumudur. Bu durum, hastanın tedaviye olan ihtiyacı devam ederken gerçekleştiğinde özellikle проблемatik hale gelir. Örneğin, bir doktorun, hastasının durumunu stabilize etmeden veya alternatif bir bakım sağlayıcısı temin etmeden hastayı bırakması, bu tanıma girer. Türk hukukunda bu tür bir davranış, hem ceza hukuku hem de özel hukuk kapsamında değerlendirilebilir.

Hukuki Boyut

Türkiye’de sağlık hizmetleri, 1219 sayılı Tababet ve Şuabatı San’atlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun ve 3359 sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu gibi yasal düzenlemelerle çerçevelenmiştir. Ayrıca, Türk Borçlar Kanunu’nun (TBK) vekâlet sözleşmesine ilişkin hükümleri, doktor-hasta ilişkisini düzenleyen temel kurallardan biridir. TBK madde 502 uyarınca, bir vekil (bu durumda doktor), görevini özenle yerine getirmek zorundadır. Eğer bir sağlık çalışanı, hastasına karşı bu özen yükümlülüğünü ihlal eder ve bakımı haksız yere terk ederse, bu durum hukuki sorumluluk doğurabilir.

Bakımın terk edilmesi, Türk Ceza Kanunu (TCK) kapsamında da “görevi kötüye kullanma” (madde 257) veya “yardım veya bildirim yükümlülüğünün yerine getirilmemesi” (madde 98) gibi suçlarla ilişkilendirilebilir. Örneğin, bir doktorun, acil bir durumda hastayı bırakması ve bu nedenle hastanın zarar görmesi halinde, cezai yaptırımlarla karşılaşması mümkündür.

Etik Boyut

Etik açıdan, bakımın terk edilmesi, sağlık çalışanlarının uyması gereken temel ilkelerden biri olan “zarar vermeme” (primum non nocere) ilkesine aykırıdır. Türkiye’de, Türk Tabipleri Birliği’nin Hekimlik Meslek Etiği Kuralları, doktorların hastalarına karşı sorumluluklarını açıkça tanımlamaktadır. Bu kurallara göre, bir hekim, hastasının bakımını yalnızca geçerli bir nedenle ve hastanın mağduriyetini önleyecek şekilde sonlandırabilir. Aksi halde, bu durum mesleki etik ihlali olarak değerlendirilir.

Türkiye’de Örnekler ve Uygulama

Türkiye’de bakımın terk edilmesiyle ilgili doğrudan dava örnekleri nadiren kamuoyuyla paylaşılmakla birlikte, özel hastanelerde veya kamuda çalışan sağlık personelinin aşırı iş yükü nedeniyle hastalarına yeterli özeni gösterememesi gibi durumlar zaman zaman tartışma konusu olmaktadır. Özellikle acil servislerde hasta yoğunluğunun artması, sağlık çalışanlarının bazı hastaları istemeden de olsa ihmal etmesine yol açabilir. Ancak, bu tür durumların hukuken “bakımın terk edilmesi” olarak sınıflandırılması için, kasıt veya ciddi bir ihmalin kanıtlanması gerekir.

Sonuç

Bakımın terk edilmesi, hem hastaların sağlık hakkını ihlal eden hem de sağlık çalışanlarının mesleki yükümlülüklerini sorgulatan önemli bir konudur. Türkiye’de bu durum, hukuki ve etik çerçevede ele alınarak, hasta güvenliğini ve sağlık hizmetlerinin kalitesini koruma amacıyla daha fazla farkındalık oluşturulmalıdır. Sağlık çalışanlarının iş yükü ve stres gibi faktörler göz önünde bulundurulsa da, hastaların mağdur edilmesini önlemek için sistemsel iyileştirmeler ve eğitimler kritik öneme sahiptir.