Sosyal medya, insanların birbiri ile olan iletişimini daha kolay hale getirirken, beraberinde çok daha farklı yan etkileri de sürükledi. Öyle ki artık ilkokul arkadaşınızın şu an ne yaptığını öğrenmek belki saniyelerinizi alıyor. Ancak insanoğlunun sosyal medya kullanımı bununla sınırlı kalmamakta. Her gün saatler süren sosyal medya sörfü, beyin kimyasını baştan aşağı değiştiriyor. Psikolojiniz ve mevcut dopamin salımınız bundan fazlasıyla etkileniyor. Peki ama nasıl oluyor diyorsanız işte yanıtı.
Sosyal Medya ve Dopamin Salınımı
Beğeni Almak ve Sürekli Yeni İçerikler İzlemek
Sosyal medya platformlarında alınan beğeniler ve paylaşımlar, insanların kendilerini iyi hissetmelerine yol açan dopamin salınımını tetikler. Dopamin salınımı ise beynin ödül mekanizması görevini görerek sizi daha iyi hissetmenizi sağlar. Bu yüzden sosyal medyada yeni videolar izlemek, yeni içerikler keşfetmek, bir başkasının binbir zorlukla yaptığı işleri seyretmek gibi eylemler orta ve uzun vadede olumsuz sonuçlar doğurur. “Ne gibi sonuçlar doğuracak ki” diye sorabilirsiniz. Siz tüm izlediklerinizin sosyal medyada olduğunu bilebilirsiniz fakat beyninizin gerçeklik algısında bunları yaşayan sizsiniz. Haliyle bu zorluklara göğüs gerdiğinizi düşünerek, ödül mekanizmasını ona göre aktif eder. Beyin, sizi sanılandan daha fazla ödüllendirir. Bu da bağımlılığın temel yapı taşını oluşturur.
Yeni Şeyler Keşfetme Arzunuzu Köreltir
Tek parmağınızla saniyeler içerisinde onlarca videoya göz atabilirsiniz. Beyniniz bunu başarının kolay anahtarı olarak görür ve sizi de buna teşvik eder. Kolay yoldan dopamin elde etme isteği, zamanla yeni şeyler keşfetme arzunuzu köreltecektir. Maymun iştahlı olduğunu söyleyen kişilerin önemli bir kısmı, aslında arzularını köreltmiş kişilerdir. Bu sürekli ödül arayışı, kullanıcıların sosyal medyaya daha fazla zaman ayırmasına ve nihayetinde bağımlılık seviyesinde bir kullanım sergilemelerine neden oluyor. Uğraş gerektiren işlerden çabucak sıkılmanızın sebebi de bir noktada kolay dopamine olan bağımlılığınızdır.
Sosyal Medya Kullanımının Psikolojik Etkileri
Duygusal Dalgalanmalar ve Anksiyete
Sürekli dopamin salınımı, duygusal dalgalanmalara ve hatta anksiyeteye yol açabilir. Kullanıcılar, sosyal medyada yeterince beğeni veya etkileşim alamadıklarında hayal kırıklığı ve düşük özsaygı hissine kapılabilirler. Tüm bunlar bir kenara, gerçek hayatla yüz yüze geldiğinizde artık kendinizi sorgulamaya başlarsınız. İnsanların sizin hakkında düşündükleriniz, çok ufak şeyleri kafanıza takmanız ve bunu sürekli olarak düşünmeniz kaçınılmaz olabilir. Anksiyetenin ileri boyutlarında ise çok daha farklı durumlarla karşılaşabilirsiniz.
İnsan İlişkilerini Olumsuz Etkiliyor
İnsan ilişkilerine olan ilk etkisini belirtmiştik. Kendinizi sorgularsınız ve bu da davranışlarınıza yansır. Bir diğer etkisi ise büyüme çağındaki gençlerin kendi karakterlerini oluştururken bazı zararlı videolardan esinlenmeleridir. Trend olan ve milyonlarca kişi tarafından izlenen bazı videolar, karşı cinsi aşağılama, farklı bir dine mensup kişileri hor görme veya daha da kötü fikirlere kapılmalarına yol açabilir. Doğru içeriği bulabilmek ve sosyal medyanın faydalarını alabilmek her kullanıcı için elzemdir. Tahrik eden ve sizi daha agresif hale getirecek içeriklerden uzak durmak daima sağlıklı olandır.
Sosyal Medya Nasıl Sağlıklı Kullanılır?
Sosyal medyanın zararlarını en aza indirgemek ve sağlıklı bir kullanım deneyimi sağlamak için, bireylerin kendilerine sınırlar koymaları ve bilinçli kullanım alışkanlıkları geliştirmeleri önerilir. Örneğin, belirli saatlerde sosyal medyadan tamamen uzak durmak veya kullanımı sınırlamak, dopamin salınımını dengede tutmaya ve potansiyel bağımlılığı önlemeye yardımcı olabilir. Sosyal medya, çağımızın vazgeçilmez bir parçası olmakla birlikte, kullanımının bilinçli ve ölçülü olması gerektiğini unutmamak önemlidir. Sağlıklı kullanım alışkanlıkları, bireylerin bu platformlardan en iyi şekilde yararlanmalarını ve olası olumsuz etkilerden korunmalarını sağlayacaktır.
Unutmayın, eğer sosyal medya ile aranıza mesafe koymayı başarabilirseniz, kendi potansiyelinizi keşfetmeye bir o kadar yaklaşırsınız. Hayattan daha fazla keyif almak, kendi hedefleriniz uğruna çalışmanız ve dahası mümkün hale gelir.
