Hemogram, tam kan sayımı olarak da bilinen ve kanda bulunan farklı kan hücre tiplerini ve diğer kan bileşenlerini ölçmek için kullanılan bir testtir. Kırmızı kan hücreleri (eritrositler), beyaz kan hücreleri (lökositler) ve trombositler gibi kanın üç ana bileşenini ayrıntılı olarak inceleyerek genel sağlık durumunuz ve olası hastalıklar hakkında bilgi verir.
Hemogram testi, kan örneği alınarak yapılmaktadır. Bu örnek genellikle kolunuzdaki bir damardan alınır.
Hemogram Neden Önemlidir?
Hemogram, çeşitli sağlık durumlarını teşhis ve takip etmede önemli bir araçtır. Doktorunuz, aşağıdakiler de dahil olmak üzere birçok durumu belirlemek veya değerlendirmek için hemogram sonuçlarınızı kullanabilir:
- Anemi: Kırmızı kan hücrelerinin veya hemoglobinin eksikliği
- Enfeksiyonlar: Beyaz kan hücrelerinin sayısı ve türleri enfeksiyon türünü ve şiddetini gösterebilir
- Kanser: Bazı kanser türleri kan hücrelerini etkileyebilir
- Alerjiler: Bazofil sayısı alerjik reaksiyonları gösterebilir
- Otoimmün hastalıklar: Bazı otoimmün hastalıklarda kan hücrelerine saldırılabilir
- Kan kaybı: Kırmızı kan hücrelerinin sayısı ve hematokrit seviyesi kan kaybını gösterebilir
- İltihaplanma: Beyaz kan hücrelerinin sayısı ve türleri iltihaplanmanın varlığını ve şiddetini gösterebilir
Hemogram ayrıca genel sağlığınızın bir göstergesi olarak da kullanılabilir. Doktorunuz, hemogram sonuçlarınızı yorgunluk, solgunluk veya nefes darlığı gibi semptomların nedenini belirlemek için kullanabilir.
Hemogram Testi Hangi Durumlarda Yapılır?
Hemogram testi aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli durumlarda yapılabilir:
- Rutin sağlık kontrolleri: Hemogram, genel sağlık durumunuzu değerlendirmek için rutin sağlık kontrollerinin bir parçası olarak yapılabilir.
- Hastalık belirtilerini araştırmak: Yorgunluk, solgunluk, nefes darlığı, ateş, enfeksiyon belirtileri, morarma veya kanama gibi hastalık belirtilerini araştırmak için
- Belirli bir hastalığı teşhis veya takip etmek: Anemi, kanser, enfeksiyon veya kan pıhtılaşma bozukluğu gibi belirli bir hastalığı teşhis veya takip etmek için
- Cerrahi öncesi: Cerrahi öncesi genel sağlık durumunuzu değerlendirmek için
- Bazı ilaçların yan etkilerini izlemek: Bazı ilaçların kan hücreleri üzerinde yan etkileri olabileceğinden, bu ilaçları alan kişilerde hemogram düzenli olarak izlenebilir
Hemogram testi genellikle güvenli bir testtir. Nadir durumlarda, iğne yerinde hafif ağrı veya morarma yaşayabilirsiniz.
Hemogramda Ölçülen Değerler
Hemogram testi, kanda bulunan farklı kan hücre tiplerini ve diğer kan bileşenlerini ölçen bir testtir. Hemogramda ölçülen başlıca değerler şunlardır:
Kırmızı Kan Hücreleri (Eritrositler)
Sayı:Kandaki kırmızı kan hücrelerinin sayısını mililitrede (mL) verir.
- Normal Aralık: Yetişkinlerde 4,5 – 6,1 milyon/mL
- Düşük Seviye (Anemi): Yorgunluk, solgunluk, nefes darlığı, baş dönmesi ve soğuk algınlığına neden olabilir.
- Yüksek Seviye (Polisitemi): Baş ağrısı, baş dönmesi, kaşıntı, kırmızı cilt ve yüksek tansiyon gibi semptomlara neden olabilir.
Hematokrit (Hct)
Kandaki kırmızı kan hücrelerinin hacminin yüzdesini verir.
- Normal Aralık: Yetişkinlerde %35-47
- Düşük Seviye (Anemi): Yukarıda belirtilen anemi semptomlarına neden olabilir.
- Yüksek Seviye (Polisitemi): Yukarıda belirtilen polisitemi semptomlarına neden olabilir.
Hemoglobin (Hb)
Kırmızı kan hücrelerinde oksijen taşıyan proteinin konsantrasyonunu verir.
- Normal Aralık: Yetişkinlerde 13,5 – 17,5 g/dL
- Düşük Seviye (Anemi): Yukarıda belirtilen anemi semptomlarına neden olabilir.
- Yüksek Seviye (Polisitemi): Yukarıda belirtilen polisitemi semptomlarına neden olabilir.
Ortalama Hücre Hacmi (MCV)
Kırmızı kan hücrelerinin ortalama boyutunu verir.
- Normal Aralık: Yetişkinlerde 80-97 femtolitre (fL)
- Yüksek Seviye (Makrositler): B12 vitamini eksikliği, karaciğer hastalığı ve bazı anemi türleri gibi durumlarla ilişkili olabilir.
- Düşük Seviye (Mikrositler): Demir eksikliği anemisi, talasemi ve bazı kronik hastalıklar gibi durumlarla ilişkili olabilir.
Ortalama Hemoglobin Konsantrasyonu (MCHC)
Kırmızı kan hücrelerindeki hemoglobin konsantrasyonunu verir.
- Normal Aralık: Yetişkinlerde 32-36 g/dL
- Yüksek Seviye: Dehidrasyon ve bazı nadir kan hastalıkları ile ilişkili olabilir.
- Düşük Seviye: Anemi ve bazı talasemi türleri ile ilişkili olabilir.
Ortalama Hücre Hemoglobin Miktarı (MCH)
Tek bir kırmızı kan hücresinde ortalama hemoglobin miktarını verir.
- Normal Aralık: Yetişkinlerde 27-33 pikogram (pg)
- Yüksek Seviye: Makrositler ile ilişkili olabilir.
- Düşük Seviye: Mikrositler ile ilişkili olabilir.
Beyaz Kan Hücreleri (Lökositler)
Vücudun enfeksiyonlara karşı savaşmasına yardımcı olan hücrelerin sayısını verir.
- Normal Aralık: Yetişkinlerde 4.000 – 10.000/mL
- Düşük Seviye (Lökositopeni): Enfeksiyona karşı artan hassasiyet, bazı otoimmün hastalıklar ve kemoterapi gibi durumlarla ilişkili olabilir.
- Yüksek Seviye (Lökositoz): Enfeksiyon, iltihaplanma, alerjik reaksiyonlar, kanser ve bazı ilaçlar gibi durumlarla ilişkili olabilir.
Lökositlerin Alt Türleri:
- Nötrofiller: Bakteriyel enfeksiyonlarla savaşan en yaygın beyaz kan hücresi türüdür.
- Normal Aralık: Yetişkinlerde %50-70
- Düşük Seviye (Nötropeni): Bakteriyel enfeksiyonlara karşı artan hassasiyet, bazı otoimmün hastalıklar ve kemoterapi gibi durumlarla ilişkili olabilir.
- Yüksek Seviye (Nötrofili): Bakteriyel enfeksiyonlar, iltihaplanma ve bazı kanser türleri ile ilişkili olabilir.
- Lenfositler: Viral enfeksiyonlarla savaşan ve bağışıklık sisteminin önemli bir parçasını oluşturan beyaz kan hücresi türüdür.
- Normal Aralık: Yetişkinlerde %20-40
- Düşük Seviye (Lenfopeni): Viral enfeksiyonlara karşı artan hassasiyet, bazı otoimmün hastalıklar ve HIV/AIDS gibi durumlarla ilişkili olabilir.
- Yüksek Seviye (Lenfositoz): Viral enfeksiyonlar, bazı kronik enfeksiyonlar ve bazı kanser türleri ile ilişkili olabilir.
- Eozinofiller: Paraziter enfeksiyonlar ve alerjik reaksiyonlarla ilişkili beyaz kan hücresi türüdür.
- Normal Aralık: Yetişkinlerde %0,5-5
- Yüksek Seviye (Eozinofili): Paraziter enfeksiyonlar, alerjik reaksiyonlar, bazı ilaçlar ve bazı kanser türleri ile ilişkili olabilir.
- Bazofiller: Alerjik reaksiyonlar ve iltihaplanmayla ilişkili beyaz kan hücresi türüdür.
- Normal Aralık: Yetişkinlerde %0-1
- Yüksek Seviye (Bazofili): Alerjik reaksiyonlar, bazı ilaçlar ve bazı kanser türleri ile ilişkili olabilir.
- Monositler: Dokularda iltihapla savaşan ve enfeksiyonlarla mücadeleye yardımcı olan beyaz kan hücresi türüdür.
- Normal Aralık: Yetişkinlerde %2-10
- Yüksek Seviye (Monositoz): Viral enfeksiyonlar, bazı kronik enfeksiyonlar, bazı otoimmün hastalıklar ve bazı kanser türleri ile ilişkili olabilir.
Trombositler (Kan Pulcukları)
Kanın pıhtılaşmasından sorumlu hücrelerdir.
- Normal Aralık: Yetişkinlerde 150.000 – 450.000/mL
- Düşük Seviye (Trombositopeni): Kanama ve morarma riskini artırır.
- Yüksek Seviye (Trombositoz): Kan pıhtılaşması riskini artırır.
Hemogram Sonuçları Ne Anlam İfade Eder?
Hemogram sonuçları, genel sağlık durumunuz hakkında bilgi edinmenin ve çeşitli hastalıkları teşhis ve takip etmenin değerli bir yoludur.
Her bir kan bileşeninin farklı bir anlamı vardır ve doktorunuz, sonuçlarınızı tıbbi geçmişiniz ve diğer test sonuçlarınızla birlikte değerlendirerek size özel bir teşhis koyabilir.
Hemogram sonuçlarında sıklıkla görülen bazı anormallikler ve bunların olası anlamları şunlardır:
Düşük Kırmızı Kan Hücreleri ve Hemoglobin:
- Anemiye işaret edebilir. Anemi, yorgunluk, solgunluk, nefes darlığı ve baş dönmesi gibi semptomlara neden olabilen bir durumdur. Demir eksikliği anemisi, B12 vitamini eksikliği anemisi ve folat eksikliği anemisi en yaygın anemi türleridir.
- Kronik hastalıklar, kan kaybı veya kemik iliği hastalıkları gibi diğer durumlara da işaret edebilir.
Yüksek Beyaz Kan Hücreleri:
- Enfeksiyon, iltihaplanma, alerjik reaksiyon, kanser veya bazı ilaçlar gibi durumlara işaret edebilir.
Düşük Beyaz Kan Hücreleri:
- Bağışıklık sisteminin zayıflamasına, enfeksiyonlara karşı artan hassasiyete ve bazı otoimmün hastalıklara işaret edebilir.
Yüksek Trombosit Sayısı:
- Enfeksiyon, iltihaplanma, kanser veya bazı ilaçlar gibi durumlara işaret edebilir. Ayrıca kan pıhtılaşması riskini de artırabilir.
Düşük Trombosit Sayısı:
- Kanama ve morarma riskini artırır. Kanser, kemik iliği hastalıkları, karaciğer hastalığı veya bazı ilaçlar gibi durumlara işaret edebilir.
Hemogram sonuçlarınız hakkında herhangi bir sorunuz veya endişeniz varsa doktorunuzla konuşmanız önemlidir. Doktorunuz, sonuçlarınızı tıbbi geçmişiniz ve diğer test sonuçlarınızla birlikte değerlendirerek size özel bir teşhis koyabilir ve gerekli tedaviyi önerebilir.
Hemogram Testi Nasıl Yapılır?
Hemogram testi, genel olarak aç ya da tok karnına yapılabilen basit bir kan testidir. Testten önce doktorunuz size özel talimatlar verebilir.
Test Öncesi Hazırlık
- Bol su içmek: Yeterince su içmek, kan örneğinin alınmasını kolaylaştırır.
- İlaç kullanımı: Düzenli olarak kullandığınız ilaçlar varsa, testten önce doktorunuza danışmanız önemlidir. Bazı ilaçlar test sonuçlarını etkileyebilir.
- Bilgilendirme: Doktorunuza hamile olup olmadığınızı, son zamanlarda herhangi bir ilaç alıp almadığınızı veya kan sulandırıcı kullanıp kullanmadığınızı bildirmeniz önemlidir.
Test İşlemi
- Hemşire veya laboratuvar teknisyeni, kolunuzdaki bir damardan iğne ile kan örneği alacaktır.
- İşlem genellikle birkaç dakika sürer ve genellikle ağrısızdır.
- İğne yerleştirildikten sonra, kan örneği küçük bir tüpe toplanır.
- İğne çıkarıldıktan sonra, iğne giriş noktasına pansuman yapılacaktır.
Test Sonrası
- Çoğu durumda, hemogram testi sonuçları birkaç saat içinde hazır olur.
- Doktorunuz sonuçlarınızı sizinle görüşmek için sizi arayabilir veya bir randevu planlayabilir.
- Test sonuçlarınız normal aralık dışında ise, doktorunuz ek testler isteyebilir veya altta yatan bir hastalığı teşhis ve tedavi etmek için bir uzmana yönlendirebilir.
Hemogram Testi Sonrası
- Bol su için.
- İğne giriş noktasına birkaç gün boyunca baskı uygulamayın veya kaşımayın.
- Herhangi bir kızarıklık, şişlik veya ağrı yaşarsanız doktorunuza bildirin.
Hemogram ile Teşhis Edilebilen Hastalıklar
Hemogram testi, genel sağlık durumunuz hakkında bilgi edinmenin ve çeşitli hastalıkları teşhis ve takip etmenin değerli bir yoludur. Hemogram sonuçları, doktorunuzun altta yatan bir hastalığı teşhis etmesine ve gerekli tedaviyi planlamasına yardımcı olabilir.
Hemogram ile teşhis edilebilen bazı yaygın hastalıklar şunlardır:
- Anemi: Kırmızı kan hücrelerinin veya hemoglobinin eksikliği. Anemi, yorgunluk, solgunluk, nefes darlığı ve baş dönmesi gibi semptomlara neden olabilir. Hemogram testinde düşük kırmızı kan hücreleri ve hemoglobin seviyeleri anemiye işaret edebilir.
- Enfeksiyonlar: Vücudun bakteri, virüs veya parazit gibi mikroorganizmalarla savaşmasına yardımcı olan beyaz kan hücrelerinin sayısında artış veya değişiklik, enfeksiyon belirtisi olabilir. Hemogram testinde yüksek beyaz kan hücreleri veya belirli beyaz kan hücresi alt türlerinde anormallikler enfeksiyonu gösterebilir.
- Kanser: Beyaz kan hücrelerinin anormal bir şekilde çoğalması ve kan dolaşımında dolaşması lösemi gibi kan kanserlerini gösterebilir. Hemogram testinde anormal beyaz kan hücreleri veya trombosit sayısı kanser belirtisi olabilir.
- Bağışıklık Sistemi Hastalıkları: Bağışıklık sisteminin zayıflaması, enfeksiyonlara karşı artan hassasiyete ve bazı otoimmün hastalıklara yol açabilir. Hemogram testinde düşük beyaz kan hücreleri veya belirli beyaz kan hücresi alt türlerinde anormallikler bağışıklık sistemi hastalığını gösterebilir.
- Kan Pıhtılaşma Bozuklukları: Kanın pıhtılaşma yeteneğinde bozulma, aşırı kanama veya kan pıhtılaşması riskine yol açabilir. Hemogram testinde trombosit sayısında anormallikler kan pıhtılaşma bozukluğu belirtisi olabilir.
Hemogram testi, doktorunuzun altta yatan bir hastalığı teşhis etmesine yardımcı olabilecek bir araçtır. Ancak, teşhis koymak için tek başına yeterli değildir. Doktorunuz, tıbbi geçmişinizi, diğer test sonuçlarınızı ve fizik muayenenizi de göz önünde bulundurarak teşhis koyacaktır.
Hemogram Hakkında Ek Bilgiler
Hemogram Referans Değerleri
Hemogram testinde ölçülen her bir kan bileşeni için normal aralıklar vardır. Bu aralıklar yaş, cinsiyet ve hamilelik durumu gibi faktörlere göre değişiklik gösterebilir.
Doktorunuz, hemogram sonuçlarınızı yorumlarken bu normal aralıkları göz önünde bulunduracaktır.
Bazı yaygın hemogram referans değerleri şunlardır:
- Kırmızı Kan Hücreleri (Eritrositler): 4,5 – 6,1 milyon/mL
- Hematokrit (Hct): %35-47
- Hemoglobin (Hb): 13,5 – 17,5 g/dL
- Ortalama Hücre Hacmi (MCV): 80-97 fL
- Ortalama Hemoglobin Konsantrasyonu (MCHC): 32-36 g/dL
- Ortalama Hücre Hemoglobin Miktarı (MCH): 27-33 pg
- Beyaz Kan Hücreleri (Lökositler): 4.000 – 10.000/mL
- Nötrofiller: %50-70
- Lenfositler: %20-40
- Eozinofiller: %0,5-5
- Bazofiller: %0-1
- Monositler: %2-10
- Trombositler (Kan Pulcukları): 150.000 – 450.000/mL
Hemogram Testi ile İlgili Riskler
Hemogram testi genel olarak güvenli bir işlemdir.
Ancak, diğer tıbbi prosedürlerde olduğu gibi, bazı küçük riskler de vardır.
Bu riskler şunları içerir:
- Ağrı veya hassasiyet: İğne batması sırasında veya sonrasında hafif ağrı veya hassasiyet yaşayabilirsiniz.
- Morarma: İğne giriş noktasında hafif morarma olabilir.
- Enfeksiyon: Enfeksiyon riski çok düşüktür, ancak iğne giriş noktasını temiz ve kuru tutmak önemlidir.
- Baş dönmesi veya bayılma: Nadir durumlarda, kan alındıktan sonra baş dönmesi veya bayılma yaşayabilirsiniz.
Hemogram Test Sonuçlarını Etkileyebilecek Faktörler
Hemogram test sonuçlarınızı etkileyebilecek bazı faktörler şunlardır:
- Egzersiz: Egzersiz yapmadan önce veya hemen sonra hemogram testi yaptırmaktan kaçının. Egzersiz, kırmızı kan hücrelerinin ve hemoglobinin geçici olarak yükselmesine neden olabilir.
- Sigara içmek: Sigara içmek, beyaz kan hücrelerinin sayısını geçici olarak artırabilir.
- Yüksek irtifa: Yüksek irtifada yaşamak veya seyahat etmek, kırmızı kan hücrelerinin ve hemoglobinin yükselmesine neden olabilir.
- Bazı ilaçlar: Bazı ilaçlar, hemogram test sonuçlarını etkileyebilir. Testten önce doktorunuza aldığınız ilaçlar hakkında bilgi verin.
- Hamilelik: Hamilelik, kırmızı kan hücrelerinin ve hemoglobinin azalmasına neden olabilir.
- Dehidrasyon: Dehidrasyon, hematokrit ve hemoglobin seviyelerinin yükselmesine neden olabilir.
Hemogram testinizden önce doktorunuza herhangi bir endişeniz veya sorunuz olup olmadığını sormaktan çekinmeyin. Doktorunuz, test sonuçlarınızı yorumlarken ve gerekli tıbbi tavsiyeyi verirken bu faktörleri göz önünde bulunduracaktır.
